ХЕЦ Пена

ХЕЦ Пена е лоцирана на реката Пена во општината Тетово, во северозападниот дел на Република Македонија, во Полошката Котлина.

Таа е првата хидроцентрала во Македонија, пуштена во работа во 1926 година. Централата работела сѐ до 1979 година кога е оштетена во поплавите од реката Пена. Реконструирана е во периодот од 1980 до 1984 година кога повторно е пуштена во работа со моќност од 2,5 MW. Последната реконструкција е направена во 2008 година кога централата е целосно автоматизирана, при што е зголемен и нејзиниот инсталиран капацитет.

Зафатната градба на ХЕЦ Пена е лоцирана на околу 12 km низводно од сливот на реката Пена во Вардар. Зафатот е страничен, со вертикална груба решетка со која се зафаќа покрупниот материјал што го носи реката. Зафатот за ХЕЦ Пена зафаќа количина на вода од 5 m3/s, а преливната количина на вода е 200 m3/s. Протокот на вода во зафатот се регулира со таблести затворачи кон таложникот и преку доводниот тунел со должина од 1 km водата се транспортира во водната комора, а од комората преку челичен цевковод со должина од 150 m водата се транспортира до машинската зграда.

Машинската зграда е лоцирана на левиот брег на реката и во неа се наоѓа машинската просторија во која се поставени две Францисови турбини со хоризонтална оска. Номиналниот проток на едната турбина изнесува 2 m3/s, а на другата 3 m3/s. Овие турбини придвижуваат два синхрони генератори со вртливи диоди соодветно така што едниот генератор има инсталирана моќност 1,3 MW, а другиот 2 MW. Излезниот напон на овие генератори е 6,3 kV. Понатаму преку трансформатор 6,3/35 kV и далновод 35 kV се пренесува до Тетово. Дополнително преку трансформатор 35/10 kV енергијата се пренесува кон Шипковица и Селце.

По искористување на енергетскиот потенцијал на водата од турбините, водата се води во одводниот канал каде што се испушта во речното корито.

Просечното годишно производство на електрична енергија изнесува 13 GWh.

Нето пад 72 m
Проток  
Тип на турбина Францис турбина со хоризонтална оска
Тип на генератор Синхрон генератор со вртливи диоди
Инсталирана моќност 3.3 MW
Коефициент на ефикасност >90%
Просечно годишно производство 13 GWh

На просторот околу локацијата на ХЕЦ Пена се застапени повеќе видови шумски заедници, претежно насадите на даб и на бука. Од ендемските видови се застапени одредени кои имаат балканско распространување, а и локални ендемити. Во поглед на фауната се застапени разни видови инсекти, водоземци, влечуги, птици и цицачи.

Во горните делови на големиот број планински водотеци се среќава пастрмката од фамилијата Salmonide, поточно еден вид поточна пастрмка. Во средишните пониски текови се среќаваат кленот и мрената.

Линкови

ЕВН Македонија Електрани ДООЕЛ Скопје
ул. Лазар Личеноски 11
Скопје 1000 Северна Македонија
тел. +389 (0)2 3205 000